Su’yun Politikası Nasıl Belirlenir ?
5 May 2014
Dursun YILDIZ
Su Politikaları Uzmanı
Su Sorunu canlılar için esas itibariyle suya ulaşma sorunudur.Suya ulaşma sorunu ise esasta hukuki ,son tahlilde ise politik bir sorundur!
“Su politikalarını” belirleyen etkenleri teknik ve politik olarak ayırmak mümkün.İşin teknik tarafına bakıldığında bu alanda evrensel bilim ve mühendislik kuralları işler.
Politika’ya geldiğimizde ise bu açıklık görülmez. Örneğin “politika” ülkemizde hem “policy” hem de “politics” şeklinde çift anlamlı bir kelime olarak kullanılır. “Policy” aslında yapılacak olan işin uygulamada hangi yol seçilerek yapılacağını belirler.Ancak “politics” dendiğinde ise bunun temel siyaseti yani temel prensiplerini belirleyen felsefesi anlaşılır.
AslındaPolitika (Politics), Antik Grek Uygarlığı’ndan bu yana insana-özgü bir toplumsal sistemin temel prensiplerini belirleyen felsefe dalı olarak da tanımlanmaktadır.Buradan yola çıkarak ”
Politics” in esas olarak bir işin nasıl yapılacağının ana yolunu gösterdiğini de söyleyebiliriz.
Su konusuna dönersek suyun teknik politikasında çok fazla “politics” olmaz.Ancak yönetim kısmına gelince bu işi kimin ,nasıl, hangi kurallara uyarak yapacağı ve bundan kimin ve nasıl yararlanacağı hususları bir temel politika yani“politics” konusu olarak ortaya çıkar.İşte burada “su ve politika kavramları” daha çok insanların günlük su ihtiyaçlarına ulaşması alanında birbirlerine yaklaşır ve yaşama hakkı açısından belirleyici bir özellliğe sahip olur.
Yol ve Yöntem
Özetle , “politics” bir işin yapılmasının temel yolu, “policy” ise bir işin yapılma yöntemi veya bir konudaki hareket tarzıdır.Bir diğer deyişle “Policy” bir politik teorinin veya felsefenin (politics) pratiğe geçirilmesi için bulunan uygulama yöntemidir.
Suyun kamu eliyle mi ,özel sektör eliyle mi yoksa kamu özel sektör işbirliği ile mi yönetileceği artık bir dünya su politikası ( world water politics) konusudur. Ancak bu karar alındıktan sonra sıra bunu uygulamak için teknik ve kurumsal hareket tarzı belirlemeye gelir ki işte bu da ülkelerdeki uygulama aracını belirleme konusudur.Politika küresel uygulama araçları ülkesel,bölgesel ve yerel olabilir.
Özetle önce temel siyaset belirlenir ve sonra uygulama araçları oluşturulur ve uygulanır.Su üzerine küresel ölçekli politikalar da da uygulanan yöntem budur. Yol belli ise yöntemdeki farklılıklarla varış noktası değişmez.Yoksul dünya suyun küresel politikasının etkilerini farkettiklerinde çok geç olacaktır.
Suya Ulaşma Hakkı
Suya ulaşma hakkının ulusal yasalarda ve uluslararası sözleşmelerde yer alması ileri bir adım olur ancak uygulamanın garantisi olmaz . Bu noktada da su politikası işin içine girer
Suyun politikası esas olarak su yönetiminin amacına göre şekillenir.Suyun yönetimindeki yöntem ve kurallar ise bu amaca göre oluşturulur.
Bugünkü kurallar küresel ölçekte neoliberal bir yaklaşımla “suyun ticarete konu edilmesi “ anlayışı ile konmuştur.Bu nedenle uzun bir dönemdir kamu hizmeti olarak verilen su hizmetleri son dönemde bu kapsam dışına çıkartılmaya çalışılıyor. Su üzerine küresel politikalar oluştu,uygulanıyor.Ancak bu dönemde suyun bir insan hakkı olduğuna yönelik BM kararları da alınıyor .
Su hizmetleri anlayışı neden değişti.Bu sadece su 'ya yönelik olmayan , küresel ölçekte değişen genel hizmet anlayışı ile açıklanabilir.
Bu değişimin nereden nereye olduğunu görmek için ise önce "Kamu Hizmeti"tanımını hatırlamalıyız.
En geniş şekilde kamu hizmeti,"
devlet ya da diğer kamu tüzel kişileri tarafından ya da bunların gözetim ve denetimleri altında genel olarak gereksinimleri karşılamak, kamu yararı ya da çıkarını sağlamak için yapılan ve topluma sunulmuş bulunan sürekli ve düzenli etkinlikleridir” şeklinde tanımlanır.
Su ve Kamu Hizmeti
Kamu hizmeti
hukuksal olarak ise “
Belli bir zamanda ve mekânda ortaya çıkan, sürekli ve düzenli bir şekilde tatmin edilmesi gereken genel ve kolektif özellikler arz eden bir ihtiyacın karşılanması için yapılan faaliyetler”şeklinde tanımlanır.
Bu kapsamda su temini hizmetine bakarsak sürekli ve düzenli bir şekilde karşılanması gereken ve genel ve kolektif özellikler arz eden bir ihtiyaç olduğu ortaya çıkar. Bu hizmetin yaşamsal olması nedeniyle sürekli ve düzenli bir şekilde karşılanması da gerekir. Aksi hâlde insan yaşamı ve toplum sağlığı tehlikeye girer. Bunun yanı sıra yine su toplumsal bir ihtiyaç olduğu için bu hizmet genel ve kolektif özellikler arz eder. Çünkü su hizmetinin bölgesel, kişisel, yöresel, vb gibi kesimlere sağlanıp bunun dışındakilere sağlanmaması gibi bir alternatif yoktur.
Bu durumda “su hizmetleri” bir kamu hizmeti örneği için çok açıklayıcı bir örnek olur.
Ancak uygulama için bu yetmez.Çünkü bu hizmet yine yukarıdaki tanım kapsamında
“hukuki” olarak bir kamu hizmetidir Esas olarak kamu hizmetinin sınırları
politika tarafından belirlenir. Bu sınırlar
Sosyal Devlet tanımı çerçevesinde oldukça geniş olup bu anlayıştan uzaklaştıkça daralır.
Bu nedenlebir hizmetin kamu hizmeti olup olmadığının belirlenmesi hukuksal ya da teknik bir konu olmaktan çok
politiktir. Bundan dolayı da bu sınırlar yasama organı tarafından tespit edilir. Suyun ticarete konu edilmesi de son tahlilde "politik " bir karardır
Bu karar suyun yönetiminde sosyal bir anlayışın politikası ile salt ekonomik bir anlayışın politikası arasındaki kadar bir fark oluşturur.Bu fark su gibi talebi sürekli yaşamsal bir kaynak için sosyal etkiler yaratacak bir farktır.Bu nedenle bazı ilave tedbirlere de ihtiyaç duyulur.Suya ulaşma hakkı gibi.
Bu da suya ulaşma hakkı olan ama suyu olmayan toplumlar yaratır.
Suya ulaşma hakkının uygulama alanı bulması son tahlilde teknik veya hukuki olmaktan daha çok bir Su Politikaları (Politics) konusundur.
Yorumlarınızı Bizimle Paylaşın
Sadece üyelerimiz yorum yapabilir, hemen ücretsiz üye olmak için Tıklayın